بی تا کیانی_بازار مسکن در شرایطی به سر می برد که نمی توان برای بزرگ ترین ایده های دولتی آن، تصمیم جامعی گرفت. اما کارشناسان و متخصصان این عرصه هم با ایده های متفاوتی، خود را بر سر زبان ها می اندازند. اینکه خانه هایی با متراژهای حدودا 25 متر ساخته شود و در اختیار مجردها قرار بگیرد، طرحی بود که طی ماه های اخیر رسانه ای شد. این طرح با اما و اگرهای متفاوتی هم از سوی مردم و هم از سوی مسئولان روبرو شد. تا اینکه نهایتا از سوی اتحادیه تعاونی های عمرانی تهران به طور رسمی پذیرفته شد. با این حال کارشناسان از نظر اجتماعی از نظر تجردگرایی این موضوع را مورد بررسی قرار داده اند.
گروهی معتقدند که با ساخت خانه های کوچک افراد دهک پائین خانه را به چشم خوابگاه و سرپناه می بینند و این موضوع می تواند پیامدهای نامناسبی در جامعه داشته باشد. منتقدان عنوان می‌کنند که یک فضای 25 متری، متراژ مناسبی برای زندگی نیست و این به معنای پایین آوردن کیفیت زندگی مردم است. با این حال، این تنها مورد بحث‌برانگیز درباره طرح مسکن اقتصادی اتحادیه تعاونی‌های عمرانی تهران نیست؛ این طرح زمانی چالش‌برانگیزتر می‌شود که فاز دوم این طرح برای مجردها و تفکیک زن و مرد درساختمان ها با واحدهای کوچک صورت بگیرد.
ایده تفکیک جنسیتی ایده مناسب و قابل اجرایی است
خشایار باقرپور، رئیس اتحادیه تعاونی‌های عمرانی تهران پیش از این اعلام کرده بود که این اتحادیه، پس از ساخت خانه های 25 متری برای زوجین، در فاز بعدی به ساخت واحدهای مسکونی ریزمتراژ و کوچکتر از 25 متر، برای مجردها اقدام خواهد کرد.
در این میان اما نکته بحث‌برانگیزی که باقرپور به آن اشاره کرد، مسئله تفکیک جنسیتی ساختمان‌ها و مجتمع‌هایی بود که ویژه مجردها ساخته خواهد شد. باقرپور در این باره بیان کرد: «برای ساخت خانه‌های 25 متری چند فاز در نظر گرفته شده است. فاز اول برای یک زندگی دو نفره است که اگر بچه‌دار هم شدند تا زمانی که بچه به اتاق نیاز داشته باشد بتوانند در همان واحد سکونت کنند.»
او ادامه داد: «در فاز دوم یک گام به عقب رفته و آپارتمان‌هایی را با متراژ کوچکتر و به صورت سوئیت و بدون اتاق برای جامعه مجردان طراحی کرده‌ایم. مجردان نیز اکنون شرایط دشواری را در جامعه پشت سر می‌گذارند و در خرید مسکن و اجاره خانه با مشکل مواجه هستند. ساختمان‌های مربوط به این افراد با تفکیک جنسیت طراحی شده است.»
باقرپور همچنین در پاسخ به این سوال که تفکیک جنسیتی تصمیم خود اتحادیه بوده یا از نهادهای بالاتر به آنها ابلاغ شده است، توضیح داد: «فشاری نیست و ایده خود ما بوده است. حالت معقول این ماجرا همین است. مگر می‌توان یک طرح ساخت مسکن یا انبوه‌سازی را بدون در نظر گرفتن پارامترهای فرهنگی، اعتقادی و حتی سیاسی پایه‌گذاری و اجرا کرد؟»
وی افزود: «حتی در جوامع غیراسلامی نیز اگر قرار باشد یک مجتمع ساختمانی ساخته شود تفکیک جنسیتی در آن رعایت خواهد شد. نه به‌دلیل اینکه به جامعه توهین شود، بلکه به این خاطر که یک خانم مجرد احساس امنیت داشته باشد و در مقابل، آقایی که به تنهایی زندگی می‌کند نباید معذب شود.»
باقرپور در توضیح طرح تفکیک جنسیتی در ساختمان‌ها اظهار کرد: «اگر خانمی بخواهد تنها زندگی کند اولویت اول او این است که در یک محیط خانوادگی زندگی کند و اولویت دوم او این است که در ساختمانی زندگی کند که همجنس‌های او در آن سکونت داشته باشند. قطعا انتخاب آخر او این خواهد بود که در یک کلونی زندگی کند که ساکنان تمام واحدهای آن آقایان باشند. بالاخره این واحدها خوابگاه نیستند که بتوان درب آنها را ساعت 10 شب بست یا حراست داشته باشد.»
به نظر می‌رسد این اتحادیه همچنان بر ایده تفکیک جنسیتی در ساختمان‌هایی که برنامه ساخت آن را در سر دارد، مصر است؛ چرا که باقرپور در پاسخ به پیگیری‌های تازه تجارت‌نیوز نیز، این مورد را رد و تکذیب نکرد و بر آن صحه گذاشت.
مساله بحث‌برانگیز دیگر، مسئله صدور سند رسمی برای این واحدهاست که بارها درباره آن صحبت شده است. از آنجا که قانون برای ساخت مسکن به متراژ کمتر از 35 متر مجوز نمی‌دهد، اتحادیه تعاونی‌های عمرانی تهران به‌عنوان متولی این طرح اعلام کرده است که قصد دارد مجوز ساخت را از طریق توسل به مجوز هتل‌آپارتمان بگیرد و در نتیجه سند هر واحد به‌صورت مشاع و قدرالسهم به متقاضی احتمالی تحویل خواهد شد.
اگرچه اتحادیه تعاونی‌های عمرانی تهران، این روش را به‌عنوان یک راهکار برای ساخت خانه های 25 متری مطرح می‌کند اما نه‌تنها عرضه این واحدهای ریزمتراژ از لحاظ فرهنگی و اجتماعی با انتقادات زیادی روبروست بلکه حتی در صورت ورود به مرحله ساخت و فروش، خریداران را با مشکل سند روبرو خواهد کرد. صدور سند به صورت مشاع و قدرالسهم به‌معنای بلوکه شدن سرمایه مردم در خانه های 25 متری است چرا که ملک فاقد سند تک‌برگ قطعی در بازار مسکن ایران طرفدار زیادی ندارد.
باقرپور البته در پاسخ به این شبهات عنوان کرده است که اسناد خانه های 25 متری مالیت دارند و قابل خرید و فروش هستند. به این ترتیب سرمایه مردم در این مجتمع‌های اقامتی حبس نمی‌شود چرا که قدرالسهم مالکان در دفتر اسناد رسمی با مشخصات ملک ثبت شده است. او با این حال اذعان می‌کند که این خانه‌ها به دلیل اینکه با مجوز مسکونی ساخته نمی‌شوند، سند تفکیکی 6 دانگ ندارند و مشابه این خانه‌ها اکنون هم در جامعه خرید و فروش می‌شوند.
ساخت واحدهای کوچک راهی برای تجردگرایی در جامعه نباشد
صدیف بدری، عضو کمیسیون عمران مجلس درباره این طرح بیان کرد: در شرایط کنونی با توجه به بازار مسکن و مشکل کمبود عرضه در این حوزه، تولید مسکن از هر طریقی مثبت است، زیرا این مسأله، عرضه و تقاضا در بازار مسکن را به تعادل می‌رساند و در نهایت موجب کاهش قیمت مسکن می‌شود همچنین اعلام کرده برای اینکه این خانه‌ها باعث تجردگرایی در جامعه نشود، به افراد مجرد عرضه نخواهد شد و این مساکن نقطه آغازین برای زندگی افراد است و می‌توانند پس از گذشت چندین سال از زندگی متراژ مسکن خود را افزایش دهند.
بسیاری از کارشناسان معتقدند با توجه به بحران مسکن پیش‌رو در کلانشهرها احداث خانه‌های کوچک دیگر نه یک راهکار بلکه یک ضرورت است و باید برای مقابله با بحران مسکن و افزایش بیش از حد قیمت خانه و به تبع آن اجاره بها به سمت ساخت خانه‌های ارزان قیمت کوچک گام برداشت تا لااقل زوج‌های جوان مشکلات کمتری برای تشکیل زندگی داشته باشند.
خانه 25 متری مسکن مجردی است نه خانوار
ایرج رهبر، رئیس انجمن انبوه‌سازان استان تهران دراین خصوص معتقد است: نه تنها به عنوان یک سازنده با ساخت خانه‌های 25 متری موافق نیست بلکه ساخت میکرو آپارتمان‌های زیر 50 متر را مغایر با فرهنگ ایرانی و سیاست رشد جمعیت در کشور می‌داند.
رهبر با بیان اینکه خانه 25 متری مسکن مجردی است نه خانوار گفت: زندگی برای افراد مجرد و دانشجو در خانه‌های زیر 30 متر شاید ممکن باشد اما برای خانواده زندگی در این محیط کوچک سخت است به خصوص زمانی که دولت فعلی اعتقاد به رشد جمعیت دارد و در مذهب و فرهنگ ما نیز مسکن به محلی برای سکونت با آرامش تعبیر شده است و پیشنهاد ساخت خانه‌های 25 متری شاید در کشوری مثل ژاپن که محدودیت زمین دارد، ایده مناسبی باشد اما برای ایران که محدودیت زمین ندارد، ایده بیهوده‌ای است.
تنزل مفهوم زندگی در خانه‌های 25 متری
فرشید ایلاتی کارشناس حوزه مسکن ضمن مخالفت با ساخت خانه‌های 25 متری گفت: ساخت مسکن استطاعت‌پذیر برای روند صاحب خانگی افراد مناسب است به طوری که فرد برای شروع از خرید یک خانه کوچک 60 متری شروع می‌کنند و بعد با پس‌انداز طی سال‌ها متراژ خانه را بزرگ‌تر می‌کنند؛ این مدل در روند خانه‌دار شدن افراد مناسب است.
ایلاتی بیان کرد: اگر افراد دهک پایین به دلیل فرودستی محکوم به زندگی در خانه‌های با متراژ پایین‌تر از میکروآپارتمان شوند دیگر مفهوم مسکن به خوابگاه و سرپناه تنزل می‌یابد و این موضوع عواقب فرهنگی و اجتماعی به دنبال دارد.» او معتقد است: «مفهوم زندگی در خانه‌های 25 متری تحت تاثیر قرار می‌گیرد بنابراین دولت باید در سرانه‌های توسعه شهری کمبود مساحت خانه را برای خانوار جبران کند.
