به گزارش اکوبان نیوز، از دیرباز، سوختهای فسیلی اصلیترین منبع تأمین انرژی در جهان بودهاند، اما پیامدهای زیستمحیطی و تغییرات اقلیمی ناشی از استفاده از این منابع، ضرورت بازنگری در سیاستهای انرژی را به همراه داشته است. توسعه پایدار، بهعنوان یکی از اصول کلیدی اقتصاد جهانی، بر اهمیت توجه به سه بُعد اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی تأکید دارد.
در این راستا، حرکت به سمت انرژیهای تجدیدپذیر شتاب گرفته و معاهده پاریس در سال ۲۰۱۵ نقطه عطفی در این مسیر محسوب میشود. سرمایهگذاری جهانی در انرژیهای پاک از ۵۶۵ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۹ به ۱,۷۹۳ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۳ افزایش یافته است. انرژی خورشیدی، یکی از مهمترین منابع تجدیدپذیر، به دلیل پایداری و کاربردهای متنوع خود، از جمله تولید برق، گرمایش و تولید هیدروژن، مورد توجه بسیاری از کشورها قرار گرفته است.
سیستمهای فتوولتائیک (PV) و انرژی خورشیدی متمرکز (CSP) از جمله فناوریهای اصلی برای بهرهگیری از این منبع انرژی پاک محسوب میشوند.این تحولات نشاندهنده تغییر نگرش جهانی به سمت کاهش وابستگی به سوختهای فسیلی و حرکت به سمت آیندهای پایدارتر است. انرژی خورشیدی به دلیل سادگی فناوری، هزینه کمتر و دسترسی گسترده، به اصلیترین منبع تولید برق در میان انرژیهای نو تبدیل شده است.
در سیستمهای فتوولتائیک (PV)، برق بهطور مستقیم از انرژی خورشید تولید میشود، در حالی که در نیروگاههای خورشیدی متمرکز (CSP)، پرتوهای خورشید برای تولید بخار و سپس الکتریسیته استفاده میشوند.در مقایسه با سایر منابع نو مانند انرژی بادی، هزینه احداث نیروگاه خورشیدی بسیار کمتر است.
برای مثال، احداث یک نیروگاه خورشیدی ۱ مگاواتی به سرمایهگذاری ۴۵۰ تا ۶۰۰ هزار دلار نیاز دارد، در حالی که همین ظرفیت برای نیروگاه بادی ۱ تا ۱.۵ میلیون دلار هزینه دارد. پیشرفت فناوری و انحصاری نبودن بازار پنلهای خورشیدی، همراه با افزایش تقاضا، هزینه تولید برق خورشیدی را کاهش داده است. این امر امکان استفاده از این انرژی پاک را حتی برای کشورهای دچار بحران اقتصادی فراهم کرده و نقش مهمی در توسعه پایدار جهانی ایفا میکند.
پیشبینی میشود تا سال ۲۰۴۰، انرژی خورشیدی به بزرگترین منبع تأمین انرژی اولیه تبدیل شود. روند رشد تولید و سرمایهگذاری در برق خورشیدی طی دو دهه اخیر رشدی چشمگیر داشته و از ۱ تراوات ساعت در سال ۲۰۰۰ به ۱,۶۳۳ تراوات ساعت در سال ۲۰۲۳ رسیده است.
سهم این انرژی از میان انرژیهای اولیه نیز افزایش یافته و در سال ۲۰۲۳ به ۵.۵ درصد رسیده، در حالی که این رقم در سال ۲۰۱۴ کمتر از ۱ درصد بود. اهمیت انرژی خورشیدی در تحول انرژیهای نو، باعث افزایش سرمایهگذاری در این حوزه شده است. در سال ۲۰۲۳، فناوری فتوولتائیک (PV) بهعنوان مرسومترین روش تولید برق خورشیدی، شاهد سرمایهگذاری ۴۸۰ میلیارد دلاری بوده است.
پیشبینی میشود این رقم تا پایان سال ۲۰۲۴ به ۵۰۰ میلیارد دلار برسد که نشاندهنده رشد ۹۹ درصدی طی ۴ سال است.
ایران از دهه ۶۰ با پروژههای اولیه گرمایش خورشیدی و فتوولتائیک استفاده از انرژی خورشیدی را آغاز کرد. دولت با توجه به پتانسیل بالای نور خورشید، سرمایهگذاریها و سیاستهایی برای توسعه این حوزه انجام داد.
تأسیس سازمان ساتبا در سال ۱۳۸۲ نقش مهمی در ارتقای پروژههای انرژی تجدیدپذیر داشت. ظرفیت نیروگاههای خورشیدی از ۱۰ مگاوات در سال ۲۰۱۵ به حدود ۶۰۰ مگاوات در سالهای اخیر رسیده است، اما سهم انرژی خورشیدی در تولید برق ایران همچنان ناچیز و در حدود ۰.۲ درصد است.
وابستگی به سوختهای فسیلی مانع تنوعبخشی به سبد انرژی شده است. ایران با توجه به ناترازی انرژی و وابستگی به گاز طبیعی، نیاز به حرکت به سمت انرژیهای نو و تنوعبخشی به سبد انرژی دارد. در شرایط تحریمی و محدودیتهای ارزی، انرژی خورشیدی به دلیل صرفه اقتصادی و تکنولوژی سادهتر، گزینه مناسبی برای تولید برق است.
ایران ۷۲درصد از انرژی خود را از گاز طبیعی تأمین میکند و ۸۵ درصد برق کشور از این سوخت تولید میشود. ناترازی گاز طبیعی در زمستان ۱۴۰۳ و استفاده از مازوت در نیروگاهها باعث افزایش آلودگی شده است. گسترش انرژیهای تجدیدپذیر مانند خورشیدی میتواند مصرف گاز طبیعی و به تبع آن آلودگی را کاهش دهد و به صنعت پتروشیمی کمک کند. همچنین، تنوع بخشی به سبد انرژی و سرمایهگذاری در انرژیهای تجدیدپذیر برای تضمین تامین پایدار خوراک صنایع ضروری است.
