به گزارش اکوبان نیوز، روند کاهش آمار ازدواج و افزایش طلاق در ایران از اوایل دهه 80 آغاز شد، اما طی سالهای اخیر، بهویژه از سال 1389 به بعد، تغییرات قابل توجهی در این آمار مشاهده شده است. بر اساس دادههای منتشر شده توسط مرکز آمار ایران، تعداد ازدواجها در سال 1389 معادل 891 هزار و 627 مورد بود که در سال 1402 به 481 هزار و 395 مورد کاهش یافت؛ این رقم نشاندهنده کاهش نزدیک به 50 درصدی در تعداد ازدواجهاست. از سوی دیگر، آمار طلاق نیز روند صعودی داشته است؛ بهطوری که از 132 هزار و 700 مورد در سال 89 به 202 هزار و 183 مورد در سال 1402 رسیده است که این افزایش حدود 47 درصد محسوب میشود.
این تحولات در حالی رخ میدهد که جمعیت ایران به سمت میانسالی پیش میرود و برنامههای مرتبط با جوانسازی جمعیت نتوانستهاند به اهداف تعیینشده خود دست یابند. یکی از نکات قابل توجه در افزایش آمار طلاق، رشد طلاقهایی است که پس از سالها زندگی مشترک رخ میدهد. در گذشته، بیشترین آمار طلاق مربوط به پنج سال اول زندگی زناشویی بود، اما امروزه این الگو دچار تغییر شده و طلاق در دو بازه زمانی مشهود است: یکی در پنج سال اول ازدواج و دیگری پس از گذشت حدود 30 سال از زندگی مشترک.
اما چه عواملی باعث شده است که زوجین پس از نزدیک به سه دهه همزیستی، تصمیم به جدایی بگیرند؟ این پرسشی است که نیازمند بررسی دقیقتر عوامل اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی است که در طول زمان بر پایههای زندگی زناشویی تأثیر گذاشتهاند.
مشکلات اقتصادی صدرنشین دلایل طلاق در جامعه است
خسرو پیرهاشمی، جامعهشناس اجتماعی، دراینباره به تجارتنیوز میگوید: «وقتی یک بازه زمانی مشخص را در مورد آمار طلاق بررسی میکنیم، متوجه میشویم که این بازه زمانی همراه با افزایش روزافزون مشکلات اقتصادی در جامعه بوده است. اگر به مسائل اقتصادی در سال 89 دقت کنیم، میبینیم که اول راه تورم لجامگسیخته در جامعه است.»
او میافزاید: «ما قبل از آن هم تورم را تجربه کرده بودیم اما تا این حد فشار اقتصادی و معیشتی بر مردم وارد نیامده بود؛ در واقع از سال 89 به بعد افزایش قیمتها به گونهای بود که برخلاف آنچه دولتمردان وعده میدادند و ادعای کنترل آن را داشتند، اصلاً قابل کنترل نبود. نرخ دلار از همین سال روند صعودی در پیش گرفت و این روند تا الان هم ادامه پیدا کرده است.»
فقر مهمترین عامل بروز آسیبهای اجتماعی است
این جامعهشناس اجتماعی توضیح میدهد: «در علم جامعهشناسی فقر یکی از عوامل بروز آسیبهای اجتماعی و البته مهمترین عامل به حساب میآید. سال 89 آغاز تورمهای لجامگسیخته بود. نرخ دلار در سال 88 هزار تومان بود اما از سال 89 روند صعودی آن شروع شد و به تبع چنین اتفاقی ارزش پول ملی پایین و پایینتر آمد.»
فقر بنیان خانوادهها را سست میکند و عامل مهم طلاق است/ آنچه در معیشت مردم از ابتدای سال 1399 به دلیل همهگیری کرونا رخ داد فاجعه بود
پیرهاشمی در بخش دیگری از توضیحات خود میگوید: «فقر بنیان خانوادهها را سست کرد. اما آنچه در معیشت مردم از ابتدای سال 1399 به دلیل همهگیری کرونا رخ داد فاجعه بود. این میزان گرانی و تورم در کشور ما سابقه نداشت و همین سبب شد بسیاری از خانوادهها دیگر توان ادامه دادن نداشته باشند. همانطور که بسیاری از جوانان دیگر توان تشکیل خانواده ندارند.»
اگر آمار وامهای وصولنشده ازدواج را بررسی کنید، معلوم میشود از این محل چه ضرری به دولت وارد شده است
او ادامه میدهد: «افزایش آمار طلاق اما همانطور که معلولی از علتهای مختلف از جمله مسائل اقتصادی و معیشتی است، خود باعث بروز مشکلات اقتصادی در جامعه نیز میشود. شما زوجی را در نظر بگیرید که وام ازدواج دریافت کردهاند. این زوج بعد از چند ماه یا یک سال کارشان به جدایی میرسد، همین الان اگر آمار وامهای وصولنشده ازدواج را بررسی کنید، معلوم میشود از این محل چه ضرری به دولت وارد شده است.»
پیرهاشمی توضیح میدهد: «بسیاری از این زوجها بعد از طلاق قسطهای خود را پرداخت نمیکنند. این مساله باعث دعاوی حقوقی میشود و مدتهای زیادی طول میکشد تا بانکها بتوانند طلب خود را وصول کنند.»
آسیبهای اجتماعی طلاق، جامعه را فاسد میکند
از سوی دیگر این استاد جامعهشناسی به آسیبهای اجتماعی طلاق اشاره میکند و به تجارتنیوز میگوید: «در جامعهای که آمار ازدواجش پایین و آمار طلاقش بالا باشد فساد قطعاً افزایش پیدا میکند. در نتیجه روابط خارج از ازدواج و… به یکی از مهمترین آسیبهای اجتماعی تبدیل میشود.»
پیرهاشمی میگوید: «وقتی از آمار حیرتانگیز سقط جنین غیرقانونی در جامعه حرف میزنیم در واقع به یکی از پیامدهایی اشاره میکنیم که افزایش طلاق در جامعه به طور غیرمستقیم به بار آورده است. در شرایطی که معیشت برای مردم به یکی از دغدغههای اصلی زندگی تبدیل شده است، بروز چنین اتفاقاتی چندان هم دور از ذهن نخواهد بود.»
تا زمانی که مردم از رفاه نسبی در جامعه برخوردار نباشند نشانی از روند کاهشی طلاق و افزایش فرزندآوری نخواهیم دید
خسرو پیرهاشمی در پایان با اشاره به این مساله که تنها راه برونرفت از این وضعیت بهبود شرایط اقتصادی است میگوید: «تا زمانی که مردم از رفاه نسبی در جامعه برخوردار نباشند نه نشانی از روند کاهشی طلاق در جامعه خواهیم دید و نه نشانی از روند افزایش فرزندآوری. باید معیشت مردم را در صدر تمامی امور قرار بدهیم چراکه اگر این مهم به سرانجام برسد، بسیاری از معضلات اجتماعی جامعه خودبهخود حلوفصل خواهند شد.»