به گزارش اکوبان، صنعت فولاد ایران به عنوان یکی از ارکان اصلی اقتصاد و زیرساخت های کشور، در سال های اخیر با مجموعه ای از چالش های جدی مواجه شده است. هرچند شرکت های بزرگ فولادی همچنان توانسته اند در حوزه تولید رکوردهای قابل توجهی به ثبت برسانند، اما کاهش سود آوری و فشارهای اقتصادی ناشی از بحران های متعدد داخلی و خارجی، این صنعت استراتژیک را در نقطه تقاطع بحران و راهکار قرار داده است. فولاد خوزستان، به عنوان یکی از بزرگ ترین بازیگران این صنعت، در مجمع عمومی عادی سالیانه خود تصویری روشن و شفاف از این بحران ها و چشم اندازهای آینده ارائه کرد که مبنای این تحلیل است.
فولاد خوزستان در سال ۱۴۰۳ با تولید ۲.۹ میلیون تن شمش فولادی و بیش از ۵.۱ میلیون تن آهن اسفنجی رکوردهایی در تولید ثبت کرد، اما همزمان کاهش سود آوری این شرکت، نمایانگر عدم تعادل هزینه ها و درآمدهاست. این کاهش سودآوری نتیجه مستقیم افزایش هزینه های تولید، به ویژه هزینه های ناشی از بحران های انرژی، سیاست های ناپایدار صادراتی و محدودیت های قیمتی است که نه تنها درآمد شرکت را تحت تاثیر قرار داده، بلکه اعتماد بازار سرمایه به این صنعت را نیز کاهش داده است.
یکی از بزرگ ترین عوامل اثرگذار، بحران انرژی است. محدودیت های شدید برق موجب شده است فولاد خوزستان تنها در سال ۱۴۰۳ حدود ۹۸۰ هزار تن از تولید خود را از دست بدهد که این موضوع به کاهش ۲۳۴ هزار میلیارد ریال درآمد و ۶۱ هزار میلیارد ریال سود خالص شرکت منجر شده است. از سال ۱۴۰۰ تاکنون، قطعی برق بیش از ۲.۳ میلیون تن از تولید این شرکت را متوقف کرده که خسارتی بیش از ۶۰۰ هزار میلیارد ریال ایجاد کرده است.
در کنار بحران برق، معضل آب به عنوان بحران خاموشی دیگر مطرح شده است. افزایش سرسامآور قیمت آب صنعتی تا ۴۰ برابر، تهدید جدی برای تداوم فعالیت های صنعتی و فولادسازی در مناطق فلات مرکزی ایران محسوب می شود که می تواند به توقف کامل فعالیتها در آینده منجر شود.
فولاد خوزستان در مجمع خود به سیاست های دستوری قیمت گذاری و محدودیت های صادراتی نیز انتقاد کرد. سیاست های ناپایدار صادراتی و تعرفه های غیرمنطقی، در کنار کاهش تقاضای جهانی به ویژه در بازار چین، سهم ایران در بازارهای جهانی فولاد را به شدت کاهش داده است. کشورهای رقیب با اتخاذ سیاست های هوشمندانه و چابک صادراتی، موفق شده اند بازارهای جهانی را حفظ کنند، در حالی که ایران به واسطه سیاست های دستوری و محدودیت ها، نه تنها سهم بازار را از دست داده، بلکه مزیت انرژی ارزان خود را نیز از دست داده است.
در واقع، صنعت فولاد ایران در مقطع فعلی درگیر نوعی دوگانگی است، از یک سو رکوردهای تولیدی و ظرفیت های فنی افزایش یافته، اما از سوی دیگر درآمدها و سودآوری به دلیل محدودیت ها و مشکلات بازار و انرژی کاهش یافته اند.
امین ابراهیمی در سخنان خود سه محور کلیدی را برای عبور از بحران های کنونی و بهبود وضعیت صنعت فولاد کشور مطرح کرد:
بحران برق بزرگ ترین ضربه را به تولید فولاد زده است. به همین دلیل، تامین پایدار انرژی به ویژه برق اختصاصی، نخستین و مهمترین راهکار است. فولاد خوزستان در این زمینه اقداماتی را آغاز کرده است، از جمله خرید سهام نیروگاه برق خلیج فارس با هدف دستیابی به ۷۳ درصد ظرفیت خود تامین برق، که می تواند به کاهش قطع برق و افزایش پایداری تولید منجر شود.
علاوه بر برق، بحران آب نیز باید در سیاست گذاری ها لحاظ شود. تامین آب با قیمت های مناسب و پایدار، ایجاد زیرساخت های بهینه مصرف آب و سرمایه گذاری در فناوری های صرفه جویی در مصرف آب از جمله مواردی است که باید به صورت جدی دنبال شود تا تهدید خاموشی آب رفع شود.
یکی از موانع جدی در مسیر رقابت پذیری فولاد ایران، سیاست های دستوری قیمت گذاری است که مانع تعیین قیمت های واقعی و رقابتی شده و به کاهش جذابیت صادراتی محصولات منجر شده است. اصلاح این سیاست ها، حذف یا تعدیل تعرفه های غیرمنطقی و ایجاد چارچوبی منعطف و حمایت کننده برای صادرات، ضروری است.
سیاست های هوشمندانه صادراتی باید مبتنی بر تحلیل دقیق بازارهای جهانی، نیازهای مشتریان و ظرفیت های تولیدی کشور باشد. همچنین، باید سازوکارهایی تعریف شود که به شرکت ها اجازه دهد با سرعت و انعطاف بیشتری به تحولات بازارهای جهانی پاسخ دهند و سهم خود را بازپس بگیرند.
بهبود زنجیره ارزش فولاد از معدن تا بازار جهانی، گام بعدی در توسعه پایدار این صنعت است. فولاد خوزستان با خرید معادن جدید و تلاش برای کاهش وابستگی به نهادهای بیرونی، تلاش می کند تاب آوری تولید را افزایش دهد.
اما دولت و سیاست گذاران نیز باید بسترهای لازم برای جذب سرمایه گذاری های بخش خصوصی و دولتی را فراهم کنند. ایجاد انگیزههای مالی، رفع موانع قانونی و تسهیل فرآیندهای اداری و بانکی از جمله راهکارهای کلیدی است. همچنین، توسعه زیرساخت های لجستیکی و حمل و نقل، ارتقاء فناوری های نوین فولادسازی و توجه به آموزش و توسعه نیروی انسانی متخصص، باید در دستور کار قرار گیرد.
پیام مهم سخنان مدیرعامل فولاد خوزستان این است که عبور از بحران فعلی نیازمند تعامل همه جانبه و هماهنگ میان دولت، بخش خصوصی و نهادهای مرتبط است. سیاست گذاران باید با اتخاذ تصمیمات شجاعانه و اصلاحات نهادی، به صنعت فولاد فرصت دهند تا ضمن بهبود شرایط تولید، در بازارهای داخلی و خارجی جایگاه خود را تثبیت کند.
از سوی دیگر، شرکت های فولادی باید با بهره گیری از فناوری های نوین، مدیریت بهینه منابع و افزایش بهره وری، خود را برای رقابت در بازارهای جهانی آماده کنند.
اگر سیاست های پیشنهادی به درستی اجرا شوند، فولاد خوزستان و سایر شرکت های فولادی کشور می توانند علاوه بر حفظ ظرفیت های تولیدی، سودآوری خود را افزایش داده و سهم ایران را در بازارهای جهانی توسعه دهند. همچنین، تثبیت این صنعت می تواند نقش مهمی در توسعه اقتصادی کشور، ایجاد اشتغال پایدار و افزایش درآمدهای ارزی ایفا کند.
اما اگر بحران های انرژی، آب و سیاست های محدودکننده اصلاح نشوند، ریسک کاهش بیشتر تولید، از دست رفتن بازارهای جهانی و حتی رکود عمیقتر صنعت فولاد جدی خواهد بود.
بحران های پیش روی صنعت فولاد ایران، به ویژه در فولاد خوزستان، زنگ هشداری است برای همه ذی نفعان اقتصادی و تصمیم گیرندگان. گذر موفق از این پیچ تاریخی تنها با تامین انرژی پایدار، اصلاح سیاست های صادراتی و تکمیل زنجیره ارزش فولاد ممکن خواهد شد. در این مسیر، همکاری سازنده و حمایت مستمر دولت و بخش خصوصی، کلید واژه موفقیت و بقای صنعت فولاد ایران است.
